Friedrich Merz ligt onder vuur voor het gebruik van één woord: “straatbeeld”. De Duitse bondskanselier legde een direct verband tussen wat hij “het probleem in het straatbeeld” noemde en de noodzaak om uitzettingen drastisch op te voeren. In de ogen van Merz is de veranderde aanblik van de Duitse steden simpelweg “een probleem” en koppelde daaraan direct de hardst mogelijke consequentie: er moet veel meer en veel sneller worden uitgezet. Terwijl de oppositie zijn excuses eist en zelfs zijn eigen partij verdeeld is, weigert hij ook maar een millimeter toe te geven.

Karen Van Eyken

Bron: Der Spiegel, Die Welt, Deutschlandfunk

21 oktober 2025, 12:16Laatste update: 12:50

De rel begon met een video van 14 oktober, die circuleerde op sociale media. Tijdens een bezoek aan Potsdam sprak de christendemocratische kanselier over de migratiecijfers, die volgens hem “met 60 procent” zijn gedaald. En toen kwam het: “Maar we hebben natuurlijk in het straatbeeld (‘Stadtbild’) nog steeds dit probleem. En daarom is de minister van Binnenlandse Zaken er nu ook mee bezig om uitzettingen op grote schaal mogelijk te maken.”

Door het te bestempelen als een “probleem” dat gelinkt is aan migratie, trapte Merz op de gevoeligste zenuw van Duitsland. De kritiek is oorverdovend, maar de conservatieve leider plooit niet. Integendeel.

Waar critici excuses eisen, kiest Merz voor de frontale aanval. In plaats van zijn woorden terug te nemen, “onderstreepte” hij ze nogmaals. Hij gaf de vage term “straatbeeld” zelfs een veel scherpere lading door het te koppelen aan de veiligheid van vrouwen.

“Vraag het aan uw kinderen, vraag het aan uw dochters, vraag eens rond in uw vrienden- en kennissenkring”, daagde Merz de pers uit. “Iedereen bevestigt dat dat een probleem is – zeker zodra het donker wordt.”

‘Hondenfluitje’

De kritiek is niet mals. Tegenstanders noemen het een overduidelijk geval van een ‘dog whistle’ (hondenfluitje): een uitspraak die voor sommigen onschuldig klinkt, maar voor een andere groep een duidelijk racistische boodschap bevat.

“Hoe ziet men dat probleem dan, anders dan aan de huidskleur van de mensen?” zo vroeg de fractievoorzitter van de Groenen zich hardop af. Sociologen en linkse politici stellen dat Merz hiermee een “collectief onbehagen” creëert, enkel en alleen op basis van hoe mensen eruitzien.

AfD

Opvallend detail: de term ‘Stadbildt’ is ook een favoriet begrip van de extreemrechtse partij AfD, die campagne voert voor “een verzorgd straatbeeld”. Merz wordt er nu van beschuldigd die taal te normaliseren.

Kijk eens naar de stations in Duisburg of Frankfurt. Verwaarlozing, drugsdealers, jonge mannen, meestal met een migratieachtergrondJens Spahn

Jens Spahn

De uitspraken splijten niet alleen Duitsland, maar ook Merz’ eigen partij. Het ‘Law & Order’-kamp steunt hem. Partijgenoot Jens Spahn sprong hem bij: “Kijk eens naar de stations in Duisburg of Frankfurt. Verwaarlozing, drugsdealers, jonge mannen, meestal met een migratieachtergrond.”

De gematigde vleugel gruwelt ervan. De burgemeester van Berlijn distantieerde zich, en andere CDU’ers vrezen dat Merz hiermee kiezers rechtstreeks in de armen van de AfD jaagt.

Scherpe retoriek

Merz staat bekend om zijn scherpe retoriek, die in schril contrast staat met de stijl van zijn voorganger, Angela Merkel. Hij noemde sommige zonen van migranten eerder al “kleine pasja’s”.

Wie het dagelijks leven ziet, weet dat ik gelijk hebFriedrich Merz

Terwijl in Berlijn honderden mensen demonstreerden met borden “Wij zijn het straatbeeld”, blijft de kanselier erbij: “Wie het dagelijks leven ziet, weet dat ik gelijk heb”. De toon in het Duitse migratiedebat is hiermee opnieuw een flink stuk harder geworden.